Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για τον πράσινο σίδηρο

«Με τη μείωση της εξάρτησής μας από ζωικά προϊόντα, όχι μόνο μπορούμε να ταΐσουμε περισσότερους ανθρώπους και να μειώσουμε τις εκπομπές ρύπων, αλλά και να μειώσουμε τις μη μεταδοτικές ασθένειες».

Μετά τον Μάρτιο του 2023 η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) προειδοποίησε πως η κλιματική αλλαγή αποτελεί απειλή για την ανθρώπινη ευημερία και την υγεία του πλανήτη αλλά, παρόλα αυτά, υπάρχει ένα παράθυρο ευκαιριών που μπορεί να διασφαλίσει ένα βιώσιμο μέλλον για όλους.

Το 1/3 όλων των παγκόσμιων αερίων του θερμοκηπίου προέρχεται από την βιομηχανία τροφίμων. Από αυτό το ποσοστό, το 55% προέρχεται από ζώα και το 40% είναι αποκλειστικά εντερική ζύμωση από τα έντερα των μηρυκαστικών ζώων (όπως τα βοοειδή). Επίσης, εάν συνδυαστεί η γη που χρησιμοποιείται για την καλλιέργεια ζωοτροφών με εκείνη που χρησιμοποιείται για τα ζώα, είναι τουλάχιστον το 77% όλων των καλλιεργήσιμων εκτάσεων.

Είναι γνωστό πλέον πως οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε ζωικά προϊόντα τείνουν να είναι πλούσιες σε κορεσμένα λιπαρά, νάτριο και υψηλές σε επεξεργασία καθώς και χαμηλές σε φυτικές ίνες. Tο ιατρικό περιοδικό της Lancet, ανέφερε το 2019 πως 11,5 εκατομμύρια θάνατοι σχετίστηκαν με τη διατροφή, 2 εκατομμύρια σχετίστηκαν με τη κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων, και πως το 93% αυτών ήταν σε υψηλά ανεπτυγμένες χώρες.

Το 2021, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου ανέθεσε μια ανεξάρτητη αναθεώρηση για τη σύνταξη μιας Εθνικής Διατροφικής Στρατηγικής που συμπεριλαμβάνει τις αλλαγές που απαιτούνται στην εθνική διατροφή έως το 2032 για την εκπλήρωση των δεσμεύσεων για την υγεία και το περιβάλλον. Οι συνιστώμενες αλλαγές είναι να αυξηθεί η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών κατά 30%, και να μειωθεί η κατανάλωση κρέατος κατά 30% (και ειδικότερα το κόκκινο κρέας).

Ο ιστότοπος του NHS έχει μια σελίδα αφιερωμένη στον κίνδυνο καρκίνου του εντέρου από την υπερβολική κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος, ενώ ο ιστότοπος της British Dietetic Association (BDA) έχει μια σελίδα που αναφέρει πως μια δίαιτα πλούσια σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης και χαμηλότερη σε τρόφιμα ζωικής προέλευση έχει οφέλη για την υγεία και το περιβάλλον. Επιπλέον, μία από τις συστάσεις της Επιτροπής Κλιματικής Αλλαγής του Ηνωμένου Βασιλείου (CCC) είναι η μετατόπιση 20% από όλα τα κρέατα έως το 2030 με αύξηση στο 35% έως το 2050 και η μετατόπιση 20% από τα γαλακτοκομικά προϊόντα έως το 2030.

Ανεξάρτητα από όλα όσα ειπώθηκαν μέχρι τώρα, δυο από τους πιο κοινούς διαδικτυακούς πόρους που χρησιμοποιούνται, υποστηρίζουν την κατανάλωση κόκκινου κρέατος. Για παράδειγμα, εάν κάποιος επισκεφτεί τον ιστότοπο του NHS και της BDA θα διαπιστώσει πως ακόμη συνιστούν ανεπιφύλακτα το κόκκινο κρέας ως καλή πηγή σιδήρου χωρίς να αναφέρουν τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στην υγεία και στην κλιματική αλλαγή.

Στην πρωτοβάθμια περίθαλψη, τα χαμηλά αποθέματα σιδήρου είναι ένα συχνό κλινικό περιστατικό και οι διατροφικές οδηγίες είναι συνήθως η αύξηση της κατανάλωσης του κόκκινου κρέατος. Ωστόσο, είναι πλέον επιστημονικά τεκμηριωμένο πως οι ποσότητες σιδήρου είναι άφθονες και στα φυτικά τρόφιμα. Η διαφορά του σιδήρου που προέρχεται από ζωικά τρόφιμα είναι πως απορροφάται πιο εύκολα συγκριτικά με τον σίδηρο φυτικής προέλευσης. Παρόλα αυτά, έχει φανεί πως ο επιπολασμός της ανεπάρκειας σιδήρου (στις ανεπτυγμένες χώρες) δεν βρέθηκε να είναι υψηλότερος στις ομάδες που δεν καταναλώνουν κρέας και πως ο σίδηρος ζωικής προέλευσης έχει συσχετισθεί με φλεγμονή, βλάβη στο DNA και καρκινογένεση.

Υπάρχουν διατροφικές συνήθειες που έχουν την δυνατότητα να μεγιστοποιούν την απορρόφηση του φυτικού σιδήρου, όπως είναι η προσθήκη μια τροφής πλούσιας σε βιταμίνη C μαζί με το γεύμα και η αποφυγή του τσαγιού και του καφέ κατά τη διάρκεια των γευμάτων. Έτσι, οι διατροφικές ερωτήσεις που πρέπει να κάνουμε στους ασθενείς με έλλειψη σιδήρου είναι:

• Τρώτε σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όσπρια, ξηρούς καρπούς, σπόρους και ενισχυμένα δημητριακά πρωινού;
• Τρώτε εσπεριδοειδή;
• Καταναλώνετε τσάι και καφέ με τα γεύματά σας;

Για πάρα πολύ καιρό υπήρχε μια τάση να εξετάζεται χωριστά η υγεία του περιβάλλοντος και των ανθρώπων. Είναι φανερό πως η προώθηση της υγιεινής διατροφής δεν μπορεί να είναι η μόνη αρμοδιότητα της υγείας. Κάθε διαδικτυακός πόρος και οι κλινικοί γιατροί είναι ένας από τους μεγαλύτερους μοχλούς για την προώθηση της βιώσιμης διατροφής και καλλιέργειας. Θα μπορούσαν να ενσωματώσουν μηνύματα που ενισχύουν και καθιστούν πιο εμφανή τα συν-οφέλη της κατανάλωσης περισσότερων τροφίμων φυτικής προέλευσης και λιγότερων ζωικών τροφίμων και της άσκησης για την υγεία καθώς και να προσφέρουν πολιτική για το κλίμα όπως ποιοτικό αέρα, καλύτερα κτίρια, που έχει επίσης οφέλη τόσο για την υγεία όσο και για το περιβάλλον.

«Μια δίαιτα που περιλαμβάνει περισσότερα τρόφιμα φυτικής προέλευσης και λιγότερες τροφές ζωικής προέλευσης είναι υγιεινή, βιώσιμη και καλή τόσο για τους ανθρώπους όσο και για τον πλανήτη. Δεν πρόκειται για όλα ή για τίποτα, αλλά μάλλον για μικρές αλλαγές για μεγάλο και θετικό αντίκτυπο». – Απόσπασμα από το περιοδικό EAT-Lancet

Αναζητάτε φυτοφαγικές συνταγές με συνδυασμούς που υποστηρίζουν το ανοσοποιητικό και την υγεία σας; Δείτε εδώ το απόλυτο σεμινάριο με την καθοδήγηση της Δέσποινα Μαρσέλου, κλινικής διαιτολόγο με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα